OpenAI اخیرا از مدل زبان جدید خود یعنی GPT-5 رونمایی کرد که جهشی بزرگ در هوش مصنوعی نسبت به نسخه‌های قبلی محسوب می‌شود. این مدل پیشرفته با سرعت و دقت بالا، تجربه‌ای شبیه گفت‌وگو با یک دوست متخصص در هر زمینه را فراهم می‌کند. به بیان دیگر، دسترسی به دانش در سطح کارشناس PhD با GPT-5 برای عموم امکان‌پذیر شده است.
GPT-5 به عنوان به‌روزرسانی بزرگ ChatGPT، برای نخستین بار معماری یکپارچه‌ای ارائه کرده که توانایی پاسخگویی سریع را با قدرت تفکر عمیق ترکیب می‌کند. این نخستین مدل «یکپارچه» OpenAI است که سرعت پاسخ‌دهی سری GPT را با مهارت استدلال سری O در یک سیستم ترکیب می‌کند. این سیستم به پرسش‌های ساده سریع پاسخ می‌دهد و برای مسائل پیچیده زمان بیشتری صرف می‌کند تا پاسخ دقیق‌تری ارائه دهد. این بهبود تجربه کاربری باعث می‌شود ChatGPT هم سریع و هم هوشمند باشد.
بیشتر بخوانید: مدل GPT-OSS معرفی شد: نسخه متن‌باز GPT از OpenAI
نکته قابل توجه دیگر این است که GPT-5 اکنون برای تمام کاربران ChatGPT در دسترس است. برای نخستین بار، حتی کاربران نسخه رایگان نیز می‌توانند مستقیما به این مدل پیشرفته دسترسی داشته باشند. پیش‌تر مدل‌های قوی‌تر فقط با اشتراک پولی در دسترس بودند، اما GPT-5 از روز معرفی برای همه کاربران، رایگان یا پولی، فعال شد. این تصمیم در راستای ماموریت OpenAI برای در دسترس قرار دادن گسترده‌ترین تکنولوژی‌های هوش مصنوعی اتخاذ شده است.
ویژگی‌های کلیدی GPT-5
GPT-5 در مقایسه با نسل‌های قبلی ChatGPT پیشرفتهای متعددی دارد. از بهبود توانایی کدنویسی گرفته تا کاهش چشمگیر خطاهای مدل، نسخهٔ جدید تلاش می‌کند تجربه‌ای سریع‌تر، دقیق‌تر و مفیدتر ارائه دهد. در ادامه به برخی از مهم‌ترین ویژگی‌ها و قابلیت‌های جدید GPT-5 اشاره می‌کنیم:
پاسخگویی هوشمند و منعطف
GPT-5 سیستمی یکپارچه دارد که زمان پاسخ سریع یا نیاز به تفکر عمیق در پرسش‌های پیچیده را به‌طور خودکار تشخیص می‌دهد. این قابلیت به معنای تجربه کاربری روان‌تر و دریافت پاسخ‌های متناسب با سختی پرسش است. به بیان ساده، مدل جدید می‌تواند بستگی به نیاز، فوری جواب دهد یا با تامل بیشتر پاسخ‌های دقیق‌تری تولید کند.
مهارت بالا در برنامه‌نویسی
این مدل در کدنویسی بسیار قوی‌تر شده و با یک درخواست ساده می‌تواند برنامه‌ها و وب‌سایت‌های کاربردی و زیبا بسازد. GPT-5 می‌تواند پروژه‌های نرم‌افزاری را از ایده تا کد قابل اجرا در یک مرحله پیش ببرد؛ رویکردی که سم آلتمن آن را «نرم‌افزار درخواستی» می‌نامد. به عبارتی، GPT-5 می‌تواند کدنویسی کامل یک پروژه را خودکار کند و کد نهایی را سریع تحویل دهد. این یک جهش بزرگ نسبت به توانایی‌های GPT-4 در برنامه‌نویسی است.
دستیار نویسنده خلاق و دقیق
GPT-5 در تولید متن و کارهای خلاقانه بهتر از همیشه ظاهر شده است. این مدل می‌تواند سبک‌های پیچیده نوشتاری مانند شعر بدون قافیه یا نثر ادبی را حفظ کرده و ایده‌های اولیه کاربر را به متنی شیوا و منسجم تبدیل کند. توانایی آن در پیروی از دستورالعمل‌های پیچیده و ویرایش متن بهبود یافته و برای کارهای روزمره مانند تنظیم ایمیل، گزارش و یادداشت کمک موثرتری ارائه می‌دهد. همکاری با GPT-5 در نویسندگی بیشتر شبیه داشتن یک ویراستار حرفه‌ای کنار دست کاربر است.
پاسخگویی هوشمند در حوزه سلامت
بنا بر اعلام OpenAI، مدل GPT-5 بهترین مدل این شرکت تا به امروز برای پاسخ به پرسش‌های پزشکی و سلامت است. این مدل در ارزیابی‌های تخصصی پزشکی (مانند مجموعه آزمون‌های HealthBench) امتیازات بسیار بالاتری نسبت به نسخه‌های پیشین کسب کرده و نسبت به آن‌ها به شکل چشمگیری کمتر دچار خطا یا «توهم» در اطلاعات پزشکی می‌شود. البته باید تاکید کرد که GPT-5 پزشک نیست و جایگزین مشاوره حرفه‌ای پزشکی نخواهد بود، اما می‌تواند به عنوان یک دستیار اطلاعاتی، با دقت و احتیاط بیشتری به کاربران در فهم مسائل سلامت کمک کند.
قابلیت چندرسانه‌ای (Multimodal)
GPT-5 درک بهتری از ورودی‌های غیرمتنی دارد و در آزمون‌های چندرسانه‌ای عملکرد درخشانی نشان داده است. این مدل می‌تواند تصاویر، نمودارها و حتی ویدئوهای کوتاه را تحلیل کرده و درباره آن‌ها توضیح یا استنتاج کند. برای مثال، ChatGPT با موتور GPT-5 قادر است یک نمودار پیچیده یا عکس یک اسلاید ارائه را خلاصه کرده و به سوالات مرتبط با محتوای آن‌ها پاسخ دهد. این توانایی چندرسانه‌ای به معنای آن است که مدل جدید تنها محدود به متن نیست و می‌تواند اطلاعات بصری را هم درک کند.
پردازش حجم متن بسیار بزرگ
GPT-5 قادر است متون بسیار طولانی‌تری را در یک جلسه پردازش کند. بر اساس گزارش‌ها، این مدل می‌تواند حداکثر حدود ۲۵۶ هزار توکن (واحدهای متنی) را به صورت هم‌زمان در نظر بگیرد. این رقم در مقایسه با محدودیت چند هزار توکنی GPT-4 یک جهش بزرگ است. به زبان ساده، ChatGPT اکنون می‌تواند بدون گم کردن موضوع بحث، اسناد حجیم یا گفت‌وگوهای طولانی را دنبال کرده و تحلیل کند. کاربران حرفه‌ای می‌توانند متن‌های بلند (مثلا کل یک گزارش طولانی یا کتابچه) را به مدل بدهند و پاسخ منسجم دریافت کنند، بدون اینکه مدل بخش‌های اولیه گفتگو را فراموش کند.
دقت بالاتر و خطاهای کمتر
یکی از اهداف اصلی در GPT-5 کاهش پاسخ‌های نادرست یا ساختگی بوده است. OpenAI اعلام کرده نرخ پاسخ‌های اشتباه یا ساختگی در GPT-5 به‌شدت کاهش یافته است؛ خطاها حدود ۴۵٪ کمتر از GPT-4 و در حالت تفکر عمیق تا ۸۰٪ کمتر از مدل O3 است. این پیشرفت باعث شده اطلاعات GPT-5 بسیار قابل‌اعتمادتر باشد و کاربران بتوانند با اطمینان بیشتری به پاسخ‌های آن تکیه کنند.
تعامل طبیعی‌تر و صادقانه‌تر
GPT-5 نسبت به نسخه‌های قبلی کمتر حالت چاپلوسانه یا بیش از حد موافق به خود می‌گیرد و لحن پاسخ‌های آن طبیعی‌تر شده است. در واقع، OpenAI اظهار کرده که GPT-5 کمتر تلاش می‌کند صرفا مطابق میل کاربر جواب دهد و به جای آن واقع‌بینی بیشتری نشان می‌دهد. برای نمونه، این مدل در صورت مواجهه با درخواست‌های ناممکن یا اطلاعات ناقص، صریح‌تر محدودیت‌های خود را اعلام می‌کند و کمتر احتمال دارد جواب نادرست یا گمراه‌کننده بدهد. بررسی‌ها نشان داده میزان پاسخ‌های فریبنده یا غیرصادقانه در GPT-5 به حدود نصف مدل قبلی کاهش یافته است که نشان‌دهنده بهبود قابل توجه در راستگویی و شفافیت مدل است.
مقایسه GPT-5 با مدل‌های قبلی و رقبا
جهشی که GPT-5 نسبت به GPT-4 و سایر مدل‌های قدیمی OpenAI ایجاد کرده، به قدر زیادی محسوس است.
بعد از استفاده از GPT-5، بازگشت به مدل قبلی مثل این است که پس از عادت به یک نمایشگر رتینا، دوباره به صفحه‌نمایشی با کیفیت پایین‌تر نگاه کنید.
سم آلتمن، مدیرعامل OpenAI
GPT-5 تقریبا در تمامی حوزه‌ها نسبت به GPT-4 بهبود یافته و در آزمون‌های استاندارد متعددی عملکرد بهتر یا معادل انسان متخصص نشان داده است. برای مثال، در کدنویسی GPT-5 می‌تواند به‌صورت کامل یک نرم‌افزار را بر اساس توصیف کاربر تولید کند، در حالی که GPT-4 معمولا به راهنمایی و چندین مرحله خروجی نیاز داشت. همچنین GPT-5 در پاسخ به پرسش‌های پیچیده علمی و تخصصی نیز گام را فراتر گذاشته و عمق بیشتری در استدلال از خود نشان می‌دهد. به طور خلاصه، GPT-5 سریع‌تر، دقیق‌تر و همه‌فن‌حریف‌تر از نسخهٔ چهارم ظاهر شده است.
با وجود این پیشرفت‌ها، OpenAI تصریح می‌کند که GPT-5 هنوز به سطح «هوش مصنوعی عمومی (AGI)» نرسیده است. به بیان دیگر، هرچند این مدل بسیار قدرتمند است، اما هنوز همهٔ توانایی‌های شناختی یک انسان را تقلید نمی‌کند و محدودیت‌هایی دارد. برای مثال، GPT-5 همچنان پس از آموزش اولیه خود توان یادگیری مداوم یا خودبهبود را ندارد و تنها می‌تواند دانشی را که تا زمان آموزش کسب کرده به کار گیرد. سم آلتمن تاکید کرده این مدل گرچه یک گام مهم در مسیر AGI است، اما هنوز برخی ویژگی‌های کلیدی برای دستیابی به AGI (مانند یادگیری پیوسته از تجربه‌های جدید) را کم دارد. بنابراین نگرانی‌هایی مبنی بر اینکه GPT-5 جایگزین کامل انسان شود در حال حاضر بی‌مورد است.
مقایسه با مدل‌های رقیب
رونمایی از GPT-5 در حالی اتفاق افتاده که شرکت‌های دیگر نیز مدل‌های زبان نسل جدید خود را توسعه می‌دهند و رقابتی تنگاتنگ در جریان است. به طور خاص، گوگل DeepMind با مدل «Gemini» (جمنای) به دنبال رقابت مستقیم با GPT-5 است و ادعا می‌شود Gemini هم از نظر توانایی استدلال و هم از نظر پشتیبانی از ورودی‌های چندرسانه‌ای مدل بسیار پیشرفتهای است.
با این حال، بنابر برخی آزمون‌های معیار، GPT-5 توانسته است در حوزه‌هایی مثل برنامه‌نویسی عملکرد اندکی بهتر از جدیدترین نسخهٔ جمینی (Gemini 2.5 Pro) ارائه دهد. به عنوان مثال، در یک آزمون کدنویسی واقعی، نتایج زیر حاصل شده است:
| مدل | امتیاز آزمون کدنویسی (%) |
|---|---|
| GPT-5 | 74.9 |
| Claude Opus 4.1 (Anthropic) | 74.5 |
| Gemini 2.5 Pro (Google DeepMind) | 59.6 |
این نشان می‌دهد GPT-5 حداقل در برخی وظایف تخصصی همچنان یک قدم جلوتر از رقبا ایستاده است. البته در برخی آزمون‌های دیگر، مدل‌های رقیب توانسته‌اند نتایج نزدیکی کسب کنند، برای نمونه در یک مجموعه تست جامع دانش بشری، مدل Grok 4 از شرکت xAI امتیازی کمی بالاتر از GPT-5 به دست آورده است.
بیشتر بخوانید: دیپ‌سیک: چالش جدید هوش مصنوعی برای انویدیا و غول‌های فناوری
در مجموع، GPT-5 تاکنون در بسیاری از معیارها رتبه نخست یا نزدیک به بهترین را دارد و معرفی آن نشان می‌دهد OpenAI قصد دارد با این بهبودها جایگاه پیشتازی خود در زمینهٔ هوش مصنوعی زبانی را حفظ کند. رقبا نیز بی‌کار نخواهند نشست و به احتمال زیاد به‌زودی با ارتقاء مدل‌های خود (مثل نسخه‌های بعدی Gemini) پاسخ خواهند داد.
جمع‌بندی
GPT-5 را می‌توان گامی بلند در مسیر تکامل مدل‌های زبانی هوشمند دانست. این مدل جدید با ترکیب سرعت، دقت و قدرت استدلال، تجربه‌ای نزدیک‌تر به تعامل با یک متخصص واقعی را برای کاربر فراهم می‌کند. کاهش چشمگیر خطاها و پاسخ‌های نامربوط، توانایی پردازش ورودی‌های چندرسانه‌ای و بهبود عملکرد در حوزه‌هایی مثل کدنویسی و سلامت، همه و همه باعث می‌شوند GPT-5 یک نقطه عطف در محصولات OpenAI تلقی شود.
از سوی دیگر، در دسترس قرار گرفتن این فناوری برای طیف وسیع‌تری از کاربران (حتی کاربران رایگان) نشان‌دهنده رویکرد OpenAI برای دموکراتیک‌تر کردن دسترسی به هوش مصنوعی پیشرفته است. البته باید به خاطر داشت که GPT-5 پایان راه نیست؛ رقابت شدیدی در جریان است و مدل‌های رقیب از سوی گوگل، Anthropic، xAI و دیگران نیز در حال پیشرفت‌اند.
در نهایت، استقبال کاربران و بازخورد دنیای واقعی در ماه‌های آتی مشخص خواهد کرد که GPT-5 تا چه حد توانسته انتظارات را برآورده کند و استاندارد تازه‌ای برای هوش مصنوعی ترسیم نماید. آنچه مسلم است، ورود GPT-5 فصل جدیدی را در دنیای هوش مصنوعی رقم زده که در آن مرز بین گفت‌وگوی انسان و ماشین از همیشه کمرنگ‌تر خواهد بود.
منابع:
